GEDCOM Dosya Formatı ve FamilySearch

Son Güncelleme: 07 Şubat, 2025

GEDCOM Nedir?

GEDCOM (Genealogical Data Communication - Soykütüğü Veri İletişimi) soykütüğü verilerini (soyağacı bilgilerini) saklamak, değiştirmek ve paylaşmak için tasarlanan açık bir dosya formatıdır. Farklı platformlar arasında aile ağacı verilerini aktarmayı kolaylaştırarak soyağacı yazılımlarında ve web sitelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.

GEDCOM’u Kim Geliştirdi?

GEDCOM, The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (LDS Church) tarafından oluşturulmuştur ve FamilySearch adlı büyük bir soyağacı araştırma organizasyonunu işletmektedir. Amaçları, soyağacı veri yönetimini basitleştirmek ve daha iyi bir araştırma işbirliği sağlamaktı.

GEDCOM Nasıl Çalışır?

• GEDCOM dosyaları özünde düz metin dosyalarıdır (7.0 sürümünden itibaren artık UTF-8 kodlaması kullanmaktadır).
• Kişilerle ilgili şu tür bilgileri içerir:
  • İsimler
  • Doğum ve ölüm tarihleri
  • Aile ilişkileri (anne-baba, çocuklar, eşler)
  • Olaylar (evlilik, göç gibi)
• Bu kayıtlar, aile üyeleri arasında uygun bağlantılar sağlamak amacıyla meta verilerle bağlantılıdır.

GEDCOM Sürümleri & Endüstri Standartları

• Son resmi sürüm, 2021 yılında yayımlanan GEDCOM 7.0.
• Ancak, GEDCOM 5.5.1 (1999’da, 2019’da tamamlandı) en yaygın kullanılan standart olmaya devam ediyor.
• GEDCOM 5.5.1’in sınırlamaları nedeniyle bazı soyağacı yazılım geliştiricileri, GEDCOM 5.5 EL (Uzun Konumlar) gibi özel uzantılar oluşturarak bu durumu geliştirmeye çalıştılar.

GEDCOM 7.0’ın Benimsenmesi

• FamilySearch GEDCOM 7.0’ı 2022’nin üçüncü çeyreğine kadar desteklemeyi planladı.
• Ancestry.com da bunu benimsemeye ilgi gösterdi ancak kesin bir uygulama tarihi vermedi.

GEDCOM Neden Önemlidir?

1. Platformlar Arası Uyumluluk – Kullanıcıların aile ağacı verilerini farklı soyağacı web siteleri ve yazılımları arasında taşımalarını sağlar.
2. Uzun Vadeli Veri Depolama – Soykütüğü verilerinin standart bir formatta erişilebilir olmasını sağlar.
3. Soykütüğü İşbirliği – Araştırmacıların ve aile tarihçilerin verileri verimli bir şekilde paylaşmalarını ve birleştirmelerini sağlar.

GEDCOM Veri Modelinin Açıklaması

GEDCOM, aile ilişkilerini yapılandırılmış bir şekilde organize eden soyağacı bağlantılı veri modelini kullanır. Bu model, ilişkileri yalnızca bireyler yerine anne-baba ve çocuk olarak kaydeden çekirdek aile kavramına dayanmaktadır.

GEDCOM Veri Modelinin Ana Bileşenleri

1. INDI (Birey) Kayıtları

   • Soykütüğü dosyasındaki her kişi bir INDI (birey) kaydı olarak saklanır.
   • Her bireye dosyada doğru bağlantı sağlamak amacıyla benzersiz bir ID numarası atanır.

2. FAM (Aile) Kayıtları

   • Aile kayıtları (FAM) bireyler arasındaki bağlantı yapısını oluşturur.
   • Bir FAM kaydı şunları atar:
     • HUSB (koca) – Ailenin babası.
     • WIFE (karı) – Ailenin annesi.
     • CHIL (çocuk) – Çiftin çocukları.
   • Bu etiketler, orijinal GEDCOM modeline dayanan tarihsel terimlerdir ancak günümüzde hâlâ kullanılmaktadır.

GEDCOM’da Cinsiyet Temsilinin Evrimi

• Başlangıçta, GEDCOM modeli heteronormatif bir aile yapısı varsayımıyla tasarlanmıştı; burada bir erkek (HUSB) ve bir kadın (WIFE) çocuk sahibi olmaktadır.
• GEDCOM 7.0 spesifikasyonu, bu terimlerin cinsiyet rollerini veya biyolojik ebeveynliği ima etmediğini açıkça belirtir.
• Güncellenen spesifikasyon şunları sağlamaktadır:
  • Eşcinsel çiftler
  • Evlât edinme, koruyucu aile ve birlikte yaşama
  • Daha esnek aile yapıları
• Artık bir FAM kaydındaki bireylere atıfta bulunurken ‘partner’, ’ebeveynler’ veya ’eşler’ terimleri tercih edilmektedir.

Bu Neden Önemlidir?

1. Yapısal İlişkileri Sürdürür – Her kişinin doğru bir şekilde ebeveynlere, eşlere ve çocuklara bağlanmasını sağlar.
2. Uyumluluğu Artırır – Soykütüğü yazılımlarının aile verilerini tanımasını ve organize etmesini sağlar.
3. Dahil Olmayı Artırır – Geleneksel cinsiyet rollerini varsaymadan çeşitli aile yapılarını destekler.

GEDCOM Dosyasının Yapısının Açıklaması

Bir GEDCOM dosyası üç ana bölümden oluşur: başlık, kayıtlar ve son. Her bölüm, soyağacı verilerini düzenlemede belirli bir rol oynar ve dosya yapısı, bireyler ve aileler arasındaki ilişkilerin net ve standart bir şekilde organize edilmesini sağlamak için son derece yapısaldır.

1. Başlık Bölümü (Header Section)

• Başlık bölümü, GEDCOM dosyasının başlangıcını işaretler ve dosyanın kendisi hakkında sürüm (örneğin, GEDCOM 7.0) ve dosya için özel ayarlar veya yapılandırmalar gibi önemli meta veriler içerir.
• Bu bölüm HEAD kaydı ile temsil edilir.

2. Kayıtlar Bölümü (Records Section)

Bu, GEDCOM dosyasının ana kısmıdır ve her biri belirli bir amaca hizmet eden birkaç farklı kayıt türünden oluşur:

• INDI (Birey Kaydı): Aile ağacındaki belirli bir bireyi temsil eder.
• FAM (Aile Kaydı): Bir kocayı, karıyı ve çocukları ilişkilendiren bir aileyi temsil eder.
• SOUR (Kaynak Kaydı): Tarihi kayıtlar gibi verileri destekleyen kaynaklarla ilgili bilgileri içerir.
• OBJE (Nesne Kaydı): Bireyler veya ailelerle ilişkili fotoğraflar veya belgeler gibi multimedya nesnelerini temsil eder.
• NOTE (Not Kaydı): Ek bağlam veya açıklamalar sağlamak için ek notlar veya yorumlar içerir.
• REPO (Depo Kaydı): Kütüphane veya arşiv gibi soyağacı bilgilerinin saklandığı bir yeri açıklar.
• SUBM (Başvuru Sahibi Kaydı): GEDCOM dosyasını gönderen kişi veya kurumu temsil eder.

Bu kayıtların her biri, verinin nasıl ilişkili olduğunu gösteren farklı seviye numaraları ile hiyerarşik olarak yapılandırılır. Örneğin:

• Seviye 0 en üst düzey ve HEAD, TRLR, INDI, FAM, SOUR gibi en önemli kayıtlar içindir.
• Seviye 1 veya daha yüksek belirli bir bireyle ilgili olaylar veya ilişkiler gibi alt seviye kayıtları temsil eder.

3. Son Bölümü (Trailer Section)

• Son bölüm, GEDCOM dosyasının sonunu işaretler ve TRLR kaydını içerir. Dosyanın sona erdiğini belirtir.

Pratikte Nasıl Çalışır

• Seviye Numaraları: Her GEDCOM dosyasındaki satır bir seviye numarasıyla başlar (örneğin, 0, 1, 2), burada 0 en önemli kayıtlar için üst seviyeyi temsil eder ve pozitif tamsayılar (1, 2, vb.) belirli bir birey veya aileyle ilişkili olaylar veya ilişkileri temsil eder.

  Örneğin:

  • Seviye 0: HEAD (Başlık Kaydı), TRLR (Son Kaydı), INDI (Birey Kaydı)
  • Seviye 1: MARR (Evlilik Olayı), BIRT (Doğum Olayı)
  • Seviye 2: DATE (Olay tarihi), PLAC (Olayın yeri)

• El Yazısıyla GEDCOM Dosyası Oluşturmak teknik olarak mümkündür, ancak yapılandırılmış doğası nedeniyle insan dostu değildir. Doğru verileri organize etmek ve biçimlendirmek için GEDCOM dosyalarıyla çalışmak üzere tasarlanmış yazılımlar kullanmak çok daha kolaydır.

Doğrulama ve Kalite Kontrolü

• GEDCOM dosyaları doğru kullanım ve transfer için iyi yapılandırılmış olmalıdır, bu nedenle bunları hatalara karşı doğrulamak için araçlar bulunmaktadır.
  • PhpGedView Projesi: Yapıyı kontrol etmek için bir GEDCOM doğrulayıcısını içerir.
  • The Windows GEDCOM Validator: GEDCOM doğrulaması için bağımsız bir araç.
  • Gedcheck: Daha önce LDS Kilisesi tarafından kullanılan eski doğrulama aracı.

GEDCOM Uyumluluğu ile İlgili Zorluklar

• 2000’li yılların başında GEDCOM TestBook Projesi, çeşitli soyağacı yazılımlarının GEDCOM 5.5 standardına ne kadar uyumlu olduğunu değerlendirdi. Sonuçlar, birden fazla seviyede görünebilecek olan NOTE etiketinin hatalı okunması da dahil olmak üzere birkaç sorunu ortaya çıkardı.

• GEDCOM 7.0 bu sorunlardan bazılarını ele almayı amaçlamaktadır ve bu daha yeni sürüm için doğrulama araçları mevcuttur.

• GEDCOM 7.0 bu sorunların bazılarının üstesinden gelmeyi amaçlamakta ve bu yeni sayısının doğrulama araçları da bulunmaktadır.

GEDCOM Uyumluluğu ile İlgili Zorluklar

• 2000’li yılların başında, GEDCOM TestBook Projesi farklı soyağacı yazılımlarının GEDCOM 5.5 standartlarına ne kadar uyumlu olduğunu değerlendirdi. Sonuçlar, verilerin yanlış okunması veya NOTE etiketinin hatalı okunması gibi verilerin kaybı veya hatalı yorumlanması gibi çeşitli sorunları ortaya çıkardı.

• GEDCOM 7.0 bu sorunlardan bazılarını ele almayı amaçlamakta ve bu daha yeni sürüm için doğrulama araçları bulunmaktadır.

Neden Bu Önemlidir?

1. Yapısal İlişkileri Korur – Her bireyin doğru bir şekilde ebeveynlere, eşlere ve çocuklara bağlanmasını sağlar.
2. Uyumluluğu İyileştirir – Soykütüğü yazılımlarını soydizimsel verileri verimli bir şekilde tanımasını ve organize etmesini sağlar.
3. Kapsayıcılığı Artırır – Çeşitli aile yapılarını geleneksel cinsiyet rollerini varsaymadan destekler.

GEDCOM Dosyası Yapısının Açıklaması

Bir GEDCOM dosyası, geneloji verilerinin ilişkilerini ve yapılarını net ve standart bir şekilde organize etmek için belirli bir rol oynayan üç ana bölümden oluşur: Başlık, Kayıtlar ve Kapanış Bölümü.

1. Başlık Bölümü (Header Section)

• Başlık bölümü, GEDCOM dosyasının başlangıcını işaret eder ve dosyanın kendisi ile ilgili önemli meta verileri içerir, örneğin sürümü (ör. GEDCOM 7.0 gibi) ve dosya için özel ayarlar veya düzenlemeler.
• Bu bölüm HEAD kaydı tarafından temsil edilir.

2. Kayıtlar Bölümü

Bu, GEDCOM dosyasının ana kısmıdır ve her biri belirli bir amaca hizmet eden çeşitli kayıt türlerinden oluşur:

• INDI (Birey Kaydı): Aile ağacında bir bireyi temsil eder.
• FAM (Aile Kaydı): Bir kocayı, karıyı ve çocukları ilişkilendiren bir aileyi temsil eder.
• SOUR (Kaynak Kaydı): Veriyi destekleyen kaynaklarla ilgili bilgileri, örneğin tarihsel kayıtları içerir.
• OBJE (Nesne Kaydı): Kişilerle veya ailelerle ilişkili fotoğraflar veya belgeler gibi multimedya nesnelerini temsil eder.
• NOTE (Not Kaydı): Bir kayda ek bağlam veya açıklamalar sağlayabilecek ek notlar veya yorumlar içerir.
• REPO (Depo Kaydı): Soykütüğü bilgilerinin saklandığı yerleri açıklayan bir kayıttır, örneğin bir kütüphane veya arşiv.
• SUBM (Başvuran Kaydı): GEDCOM dosyasını gönderen kişi veya kuruluşu temsil eder.

Her bir bu kayıtlar, hiyerarşik olarak yapılandırılmış olup, verilerin nasıl ilişkili olduğunu belirten farklı seviye numaralarına sahiptir. Örneğin:

• Seviye 0 en önemli kayıtlar için en üst seviyedir, tıpkı HEAD, TRLR, INDI, FAM, SOUR gibi.
• Seviye 1 veya daha yüksek seviye numaraları, belirli bir birey veya aileye bağlı olaylar veya ilişkiler için kullanılan alt seviye kayıtları temsil eder.

3. Kapanış Bölümü

• Kapanış bölümü, GEDCOM dosyasının sonunu işaret eder ve TRLR kaydını içerir. Dosyanın bittiğini belirtir.

Bu Nasıl Çalışır?

• Seviye Numaraları: Her GEDCOM dosyasındaki satır, bir seviye numarasıyla başlar (örneğin, 0, 1, 2) ve 0, HEAD, TRLR, INDI, FAM gibi en önemli kayıtlar içindir; 1 ve 2 olumlu tam sayılar ise belirli bir kişi veya aileye bağlı olayları veya ilişkiler için kullanılır. Bu sistem, aile ağacı içindeki ilişkilerin ve hiyerarşilerin düzgün bir şekilde organize edilmesini sağlar.

  Örneğin:

  • Seviye 0: HEAD (Başlık Kaydı), TRLR (Kapanış Kaydı), INDI (Birey Kaydı)
  • Seviye 1: MARR (Evlilik Olayı), BIRT (Doğum Olayı)
  • Seviye 2: DATE (Olayın tarihi), PLAC (Olayın yeri)

• El yazısı ile GEDCOM dosyası yazmak teknik olarak mümkündür, ancak yapısal doğası gereği insan dahil değildir. GEDCOM dosyalarıyla çalışmak için tasarlanmış yazılımlar kullanmak, verileri doğru bir şekilde organize etmek ve formatlamak için çok daha kolaydır.

Doğrulama ve Kalite Kontrolü

• GEDCOM dosyalarının doğru yapılandırılması gerektiği için, hataları kontrol eden araçlar mevcuttur.
  • PhpGedView Project: Yapıyı kontrol etmek için bir GEDCOM doğrulayıcı içerir.
  • Windows GEDCOM Validator: GEDCOM doğrulaması için bağımsız bir araç.
  • Gedcheck: Eskiden LDS Kilisesi tarafından kullanılan eski doğrulama aracıydı.

GEDCOM Uyumluluğu ile İlgili Zorluklar

• 2000’li yılların başında, GEDCOM TestBook Projesi, farklı soyağacı yazılımlarının GEDCOM 5.5 standardına ne kadar uyumlu olduğunu değerlendirdi. Sonuçlar verilerin kaybını veya NOTE etiketinin hatalı okunması gibi çeşitli sorunları ortaya çıkardı.

• GEDCOM 7.0, bazı bu sorunları ele almayı ve farklı platformlar arasında uyumluluğu sağlamayı amaçlayan doğrulama araçları sunmaktadır.

GEDCOM Doğrulamanın Önemi Nedir?

• Her iki kişinin de ebeveynler, eşler, çocuklar, olaylar ve kaynaklar arasında uygun bağlantılar kurarak doğru bir şekilde yapısını sağlamasının ve soydan gelen verilerin korunmasının sağlanması.
• Soykütüğü programları arasında verileri transfer ederken *veri kaybından kaçınılmasına yardımcı olur.
• Soyağacı araştırmacılarının farklı platformlarda bilgi paylaşımını kolaylaştırır.

Örnek GEDCOM Dosyası

İşte basit bir GEDCOM dosyası örneği ve bu yapının açıklaması:

0 HEAD
1 SOUR FamilySearch GEDCOM
2 VERS 7.0
2 NAME FamilySearch
1 DEST Ancestry
1 DATE 5 FEB 2025
1 SUBM @SUBM1@
0 INDI @I1@
1 NAME John /Doe/
1 SEX M
1 BIRT
2 DATE 1 JAN 1800
2 PLAC New York, USA
0 FAM @F1@
1 HUSB @I1@
1 WIFE @I2@
1 CHIL @I3@
0 INDI @I2@
1 NAME Jane /Smith/
1 SEX F
1 BIRT
2 DATE 15 ŞUB 1805
2 PLAC Boston, ABD
0 INDI @I3@
1 NAME Mary /Doe/
1 SEX F
1 BIRT
2 DATE 10 EKİ 1825
2 PLAC New York, USA
0 TRLR

Başlık ve Yapının Açıklaması:

1. Başlık Bölümü (HEAD)

0 HEAD
1 SOUR FamilySearch GEDCOM
2 VERS 7.0
2 NAME FamilySearch
1 DEST Ancestry
1 DATE 5 ŞUB 2025
1 SUBM @SUBM1@

• 0 HEAD: Dosyanın başladığını belirtir.
• 1 SOUR: Dosyanın kaynağını belirtir (ör. FamilySearch GEDCOM).
• 2 VERS 7.0: Kullanılan GEDCOM sürümünü belirtir (bu örnekte 7.0).
• 1 DEST: Verilerin hedef veya sistemini belirtir (örneğin, Ancestry).
• 1 DATE: GEDCOM dosyasının oluşturulduğu tarih (ör. 5 Şubat 2025).
• 1 SUBM: Dosyayı gönderen kişiyi belirten submiter kaydı’na işaret (@SUBM1@), bu kişi hakkında daha fazla bilgi içerir.

2. Birey Kayıtları (INDI)

0 INDI @I1@
1 NAME John /Doe/
1 SEX M
1 BIRT
2 DATE 1 OCA 1800
2 PLAC New York, ABD

• 0 INDI @I1@: John Doe’nun benzersiz bir kimlikle başlatıldığı bireysel bir kaydı işaretler (@I1@).
• 1 NAME John /Doe/: Bireyin ismi (John Doe).
• 1 SEX M: Bireyin cinsiyeti (M Erkek için).
• 1 BIRT: Bireyin doğum olayını belirtir.
  • 2 DATE 1 OCA 1800: Doğum tarihi (1 Ocak 1800).
  • 2 PLAC New York, ABD: Doğum yeri (New York, ABD).

3. Aile Kaydı (FAM)

0 FAM @F1@
1 HUSB @I1@
1 WIFE @I2@
1 CHIL @I3@

• 0 FAM @F1@: Eşsiz kimlikle (@F1@) başlatılan bir aile kaydını işaretler.
• 1 HUSB @I1@: Kocayı (John Doe, @I1@ kimlikli kişi) bağlar.
• 1 WIFE @I2@: Eşi (Jane Smith, @I2@ kimlikli kişi) bağlar.
• 1 CHIL @I3@: Çocuğu (Mary Doe, @I3@ kimlikli kişi) bağlar.

4. İkinci Birey Kaydı (INDI)

0 INDI @I2@
1 NAME Jane /Smith/
1 SEX F
1 BIRT
2 DATE 15 ŞUB 1805
2 PLAC Boston, ABD

• 0 INDI @I2@: Jane Smith’in bireysel kaydının benzersiz bir kimlikle (@I2@) başlatıldığını gösterir.
• 1 NAME Jane /Smith/: Bireyin adı (Jane Smith).
• 1 SEX F: Bireyin cinsiyeti (Kadın için F).
• 1 BIRT: Bireyin doğumu belirtir.
  • 2 DATE 15 ŞUB 1805: Doğum tarihi (15 Şubat 1805).
  • 2 PLAC Boston, ABD: Doğum yeri (Boston, ABD).

5. Üçüncü Birey Kayıtları (INDI)

0 INDI @I3@
1 NAME Mary /Doe/
1 SEX F
1 BIRT
2 DATE 10 EKİ 1825
2 PLAC New York, ABD

• 0 INDI @I3@: Mary Doe’nun benzersiz bir kimlikle başlatıldığı bireysel bir kaydı işaretler (@I3@).
• 1 NAME Mary /Doe/: Bireyin adı (Mary Doe).
• 1 SEX F: Bireyin cinsiyeti (Kadın, F).
• 1 BIRT: Bireyin doğum olayını gösterir.
  • 2 DATE 10 EKI 1825: Doğum tarihi (10 Ekim 1825).
  • 2 PLAC New York, USA: Doğum yeri (New York, USA).

6. Kapanış Bölümü (TRLR)

0 TRLR

• 0 TRLR: GEDCOM dosyasının sonunu işaretler.

Anahtar Kayıtların Açıklaması

• INDI (Birey) Kayıtları: Bu kayıtlar, belirli bir birey hakkındaki kişisel bilgileri, isim, cinsiyet ve doğum tarihi gibi bilgileri içerir.
• FAM (Aile) Kaydı: Bu kayıt, bireyleri aile birimlerine bağlar. Ebeveynler (HUSB ve WIFE) ve çocuklar (CHIL) benzersiz kimlik numaraları kullanılarak birbirine bağlanır.
• Kimlik Hakkında Not: Her kayda (birey veya aile) benzersiz bir kimlik atanır (ör. John Doe için @I1@). Bu kimlikler, ilgili kayıtları birbirine bağlamak için kullanılır.

Anahtar Kavramlar

• Seviye Numaraları: GEDCOM dosyaları, verileri hiyerarşik bir yapıda organize etmek için kullanır. Seviye 0, en üst düzey kayıtlar için kullanılır (INDI, FAM gibi), Seviye 1 ve 2 ise belirli bir kişi veya aileye ait alt seviye detayları temsil eder (olaylar ve yerler gibi).
• Çizgilerdeki İsimlerin Kısa Yazılması: GEDCOM’daki isimler genellikle / işareti içerisinde ve soyadıyla birlikte kısaltılır, örneğin John /Doe/, ki bu isim ve soyismin ayrıldığı yeri belirler.

Bu, temel bir GEDCOM dosyası örneğidir, ancak daha karmaşık dosyalar evlilikler, ölümler gibi ayrıntılı olaylar, kaynaklar (örneğin, nüfus sayımı kayıtları) ve multimedya referansları içerebilir.

Sonuç

GEDCOM, farklı yazılım platformları arasında soykütüğü verilerinin değişimini sağlayarak bu alanda köşetaşı olmuştur. Standardize edilmiş formatı, araştırmacıların, tarihçilerin ve meraklıların aile geçmişi verilerini verimli bir şekilde paylaşmalarını ve korumalarını sağlamıştır. Bununla birlikte, yaygın kabul görmesine rağmen GEDCOM, yazılım uyumluluğu sorunları, karmaşık ilişkileri temsil etmede yetersizlik gibi sınırlamalara sahiptir ve modern veri türlerini destekleme eksiklikleri, sürekli geliştirmeler veya alternatif çözümler gerektirebilir.

Gelecekte, soyağacının teknoloji alanındaki ilerlemelerle birlikte evrilmeye devam etmesi bekleniyor. GEDCOM’un geleceği, standardı güncellemeyi veya modern soy bilimsel araştırmaların karmaşıklıklarına daha iyi uyum sağlayan yeni formatların geliştirilmesini içerebilir. Şimdilik, GEDCOM, aile ağaçlarıyla çalışan herkes için vazgeçilmez bir araç olmaya devam etmekte ve yapısını ve işlevselliğini anlamak, soyağacı topluluğunda etkili veri yönetimi ve paylaşım için önemlidir.